Energiehub: lokaal samenwerken
aan efficiënt netgebruik
Een energiehub (e-hub) is een lokale samenwerking tussen meerdere partijen op het gebied van energie. Opwekkers én verbruikers werken samen bij het opwekken, verhandelen, consumeren en/of opslaan van energie en zorgen hiermee dat het lokale energienet efficiënter wordt benut. Zij halen hiermee een economisch of sociaal rendement. Door de vraag naar en het aanbod van energie lokaal af te stemmen, is er minder transportcapaciteit van het elektriciteitsnet nodig. Dit zorgt voor minder belasting van het net en kan ruimte vrijmaken voor groei of verduurzaming.
Slimmer gebruik van het net
Het tekort aan transportcapaciteit in de elektriciteitsnetten neemt toe. Dat botst soms met de ontwikkeling van nieuwe duurzame initiatieven. Zo is er een sterke toename van grootschalige zon- en windprojecten voor het opwekken van energie. Tegelijkertijd stijgt de vraag naar elektriciteit snel door elektrificatie van de industrie en ontwikkelingen op het gebied van elektrisch vervoer en aardgasloos verwarmen. Netbeheerders investeren fors in de uitbreiding van het elektriciteitsnet maar dit kost tijd.
Slimmer gebruik maken van de beschikbare capaciteit op het stroomnet kan meer mogelijkheden bieden. Want door bijvoorbeeld vraag en aanbod van energie in een lokaal gebied op elkaar af te stemmen, kan er meer ruimte ontstaan voor verduurzaming of groei. Lokaal opgewekte energie wordt zoveel mogelijk ook lokaal en direct verbruikt door het binnen de e-hub uit te wisselen. Als er meer energie nodig is, wordt opgeslagen energie (bijvoorbeeld in batterijen) als eerste gebruikt. Is dat nog niet voldoende, dan wordt er energie aan het net onttrokken. En is er juist flexibiliteit 'over' binnen de e-hub, dan kunnen de aangesloten partijen in sommige regio’s afspraken maken met Stedin of TenneT om deze energie op bepaalde momenten tegen een vergoeding terug te leveren om hiermee congestie (knelpunten in het stroomnet) te verzachten.
Een nieuwe vorm van flexibiliteit
Samenwerken in e-hubs is nieuw en in ontwikkeling. Daarom zijn nog niet alle randvoorwaarden en regels uitgewerkt. Netbeheerders, overheid en betrokkenen zijn volop aan de slag om dit met elkaar vorm te geven. We doen het komende jaar (2024/2025) met pilots ervaring op zodat we e-hubs in de toekomst grootschaliger kunnen faciliteren. Een e-hub mag de bestaande congestie niet verergeren zowel op het regionale als het hoogspanningsnet van Tennet. Daarom zijn de mogelijkheden per regio verschillend en is er maatwerk nodig. Toch kunnen geïnteresseerden nu al stappen zetten om te onderzoeken of een e-hub meerwaarde kan bieden voor de (toekomstige) energiebehoefte van hun bedrijventerrein.
Waarom een e-hub interessant kan zijn
Een e-hub geeft deelnemers, die hun energie-opwek en verbruik lokaal kunnen afstemmen bijvoorbeeld op een bedrijventerrein, de mogelijkheid om zelf de regie te nemen en niet te hoeven wachten op de uitbreiding van het energienet. Of een e-hub daadwerkelijk meerwaarde biedt, hangt af van de ruimte op het (hoogspannings-)net en de (toekomstige) energiebehoeftes van de deelnemers. De voordelen kunnen zijn:
- Door samenwerking wordt het mogelijk om de energie onderling anders te verdelen en zo ruimte vrij te maken voor nieuwe opwek of gebruik van energie.
- De gezamenlijke inkoop van energie en flexibele assets (batterijen, warmtenetten) levert kostenvoordelen op.
- Bedrijven en organisaties kunnen hun groei of verduurzaming nu realiseren én investeren in een toekomstbestendige energievoorziening.
- Als een e-hub flexibel vermogen heeft kan dit lokaal knelpunten op het elektriciteitsnet (congestie) verzachten.
Rol deelnemers en overheid
Het initiatief om de e-hub te starten ligt bij de bedrijven. Zij kunnen hierbij ondersteuning krijgen van het programma verduurzaming bedrijventerreinen of van de ‘e-hub fixer’ van de provincie. Deze fixer is een regionaal coördinator, die de eerste vragen beantwoordt. Bedrijven kunnen een eigen e-adviseur aantrekken voor nadere ondersteuning op inhoud. De e-hub regelt de verdeling van capaciteit en kosten onderling (inclusief onderlinge prijsafstemming) in een deelnemersovereenkomst. Ook zorgt de e-hub samen met een e-adviseur, en eventueel uitbesteed aan een congestion service provider (CSP), voor het ontwerp, de realisatie en de operatie van de e-hub. De operatie van de e-hub ligt dus bij de bedrijven en hun leveranciers. De netbeheerder stelt de kaders.
Welke rol heeft Stedin?
Stedin faciliteert de e-hub met het leveren van data zoals inzage in welke bedrijven er nog meer op dezelfde kabel zijn aangesloten en het bepalen van de groepscapaciteit. Bedrijven op dezelfde kabel zijn de zogeheten ‘netburen’ waarmee potentieel een e-hub gevormd kan worden. Als aan alle voorwaarden is voldaan, sluit Stedin met de e-hub een groepstransportcontract. In dit contract leggen we vast hoeveel netcapaciteit de groep mag gebruiken en dat we alleen op deze groepscapaciteit handhaven. We handhaven namelijk niet meer op de individueel gecontracteerde transportvermogens. Daarbij houdt Stedin de rol van netbeheerder: handhaving van de groepsgrens, storingen, verzwaringen en aansluitingen worden via de reguliere processen behandeld.
Welke voorwaarden zijn er?
Om een e-hub te realiseren zijn voor het gebied een verdienmodel, organisatievorm en afspraken met alle stakeholders nodig binnen het energiesysteem.
- De deelnemers aan een e-hub zijn op hetzelfde deel van het stroomnet (middenspanningsring) aangesloten; zij zijn elkaars ‘netburen’. Mogelijk wordt dit in de toekomst verder uitgebreid naar andere delen van het Stedin net.
- De deelnemers verenigen zich in een BV of coöperatie (e-hub rechtspersoon) en sluiten een deelnemersovereenkomst met elkaar. In deze overeenkomst zijn afspraken vastgelegd over de verdeling van het transportvermogen en de kosten.
- De e-hub rechtspersoon sluit een groepstransportovereenkomst (G-GTV) af met de netbeheerder. Hierin staat het maximale vermogen voor terugleveren en afname waar de e-hub deelnemers gezamenlijk recht op hebben.
- De netcapaciteit die beschikbaar wordt gesteld aan de groep wordt bepaald op basis van het historische profiel van de groep en ligt tussen de 60% en 80% van de totale som van de oorspronkelijke individueel gecontracteerde vermogens (GTV’s) van de deelnemers. De individuele contracten met de netbeheerder blijven bestaan maar worden zolang de deelnemer in de e-hub zit, niet gehandhaafd.
- In congestiegebieden is het randvoorwaardelijk dat de e-hub de bestaande regionale congestie niet verergert en bij voorkeur verzacht. Daar waar (ook) landelijke congestie is, dient de e-hub ook met hoogspanningsnetbeheerder TenneT afgestemd te worden. E-hubs zijn daarmee maatwerk en de mogelijkheden kunnen per regio verschillen.
- Samenwerken in e-hubs is nog in ontwikkeling. Bedrijven, netbeheerders, provincies en gemeenten doen ervaring op in de vorm van pilots.
Een e-hub oprichten in 4 fases
Het proces tot het vormen van een e-hub kan in 4 fases worden opgedeeld:
verkenning, onderzoek, ontwerp en realisatie/operatie.
De gemiddelde doorlooptijd van dit proces is ongeveer 1 jaar.
-
In deze fase start de zoektocht van de individuele bedrijven. Er wordt verkend of een groepsoplossing voordelen biedt die de moeite waard zijn om verder te verkennen.
- Overleg met de 'fixer’ van gemeente/provincie (regionaal coördinator).
- E-adviseur wordt aangesteld.
- Netburen in kaart brengen via Stedin. Neem hiervoor contact op met uw accountmanager. Heeft u geen accountmanager? Neem dan contact op met de accountmanager van de gemeente.
- Toekomstige energievraag inzichtelijk maken.
- Een eerste groep vormt zich.
Resultaat fase 1:
Een e-hub wordt overwogen en besluit om verder onderzoek te doen.
-
Er wordt onderzocht of samenwerking met duurzame opwek, opslag van energie, afstemming van vraag en aanbod daadwerkelijk kan leiden tot meerwaarde. Ook wordt in kaart gebracht wat de (mogelijke) voordelen zijn voor de verschillende partijen.
- Historische kwartierdata verzamelen bij meetbedrijf
- Stedin berekent de groepscapaciteit
- Meerwaarde en mogelijke voordelen onderzoeken
- Deelnemersovereenkomsten tekenen
- Go/no go besluit nemen
Resultaat fase 2:
Analyse van de uitdaging en oplossingsrichtingen is gereed. Go/NoGo besluit wordt genomen.
-
De business case/ verdienmodellen) worden verder uitgewerkt, een organisatievorm en energie-management systeem worden gekozen, contracten opgesteld en financiering geregeld.
- Energie Service Provider (CSP) aantrekken
- Ontwerp van de e-hub
- Oprichten van rechtspersoon
- Tekenen groepscapaciteitscontract met Stedin
Resultaat fase 3:
Ontwerp van e-hub is afgerond, groepscontract is getekend.
-
De e-hub gaat van start.
- CSP installeert de e-hub
- Testprotocol doorlopen
- E-hub in operatie
- Stedin handhaaft de groepsgrens
Resultaat fase 4:
De e-hub is operationeel.
Praktijkvoorbeeld pilot e-hub Tholen
Lees meer over de e-hub REC Tholen die als eerste van Nederland operationeel is en werd gefaciliteerd door Stedin of bekijk de onderstaande video.
Vragen over e-hubs?
Neem contact op met uw accountmanager of met onze klantenservice.
Veelgestelde vragen
- Waar vind ik wie de e-hub fixers in mijn provincie zijn?
-
Zeeland: Jesse Leemeijer - jesseleemeijer@impulszeeland.nl
Utrecht: Roy Roesink - roy.roessink@provincie-utrecht.nl
Zuid-Holland: Bastiaan Stevens - pmiek@pzh.nl - Wat zijn netburen?
-
Om samen in een e-hub te kunnen zitten en onderling energie uit te kunnen wisselen zonder het net te veel te belasten is het belangrijk dat er niet te veel verschillende netcomponenten (denk aan kabels en transformatoren) tussen deelnemers aan de energiehub zitten. Op dit moment is het daarom alleen mogelijk om een e-hub te vormen als de deelnemers op dezelfde middenspanningsring (kabel) zijn aangesloten. Dit noemen we de netburen en met deze partijen kan mogelijk een e-hub worden gevormd.
- Hoe kan ik achterhalen wie mijn netburen zijn?
-
Neem hiervoor contact op met uw accountmanager bij Stedin. Heeft u geen accountmanager? Neem dan contact op met de accountmanager van de gemeente.
- Hoe wordt de groepscapaciteit berekend?
-
Op grond van historische profielen wordt de totale netbelasting door de groep beoordeeld. Hierbij wordt ook nagegaan wat de gezamenlijke belasting van de groep is op het knelpunt in het net. Als er geen/onvoldoende historische gegevens beschikbaar zijn dan wordt gebruik gemaakt van standaard rekenregels. Uit de analyse - waarbij mogelijke uitschieters uitgefilterd worden - volgt een gezamenlijke netgrens. Aanvullend op deze netgrens kan het noodzakelijk zijn om op specifieke tijdvakken extra beperkingen op te leggen. Stedin zal na het in werking treden van de groep op deze nieuwe groepsgrens gaan handhaven, en niet meer op de individueel gecontracteerde capaciteit.
- Hoe weet ik of er in mijn regio ook afstemming nodig is met TenneT?
-
Als u in een TenneT congestiegebied gevestigd bent zullen we ook moeten afstemmen met TenneT. U hoeft hiervoor niet zelf contact met TenneT op te nemen. Wij benaderen TenneT voor u en stemmen als netbeheerders onderling af welke overeenkomst past bij uw situatie. Op de Netcapaciteitskaart (tennet.eu) staan alle TenneT congestiegebieden.
Heeft de informatie op deze pagina u geholpen?
