Maatregelen
om het net in Utrecht te ontlasten

Tien maatregelen voor meer ruimte op het Utrechtse net

1) Technische ingrepen voor 2029

Stroom kiest de weg van de minste weerstand. Door de complexe manier waarop het elektriciteitsnet aan elkaar is verbonden kan het gebeuren dat - op momenten dat veel stroom over het net getransporteerd wordt - knelpunten ontstaan. Er gaat dan teveel stroom over een bepaald deel van het net. En dat terwijl er elders op het net wel ruimte is. Door een 'omleiding' aan te leggen in het hoogspanningsnet, kunnen we stroom tijdelijk naar een deel van het net verplaatsen waar het minder druk is. Daarmee houden we een betere balans op het net. Het is alleen een complexe puzzel om die omleiding aan te kunnen leggen.

Wanneer gaat dit spelen?
Vanaf het eerste kwartaal van 2025.

2) Inzet van regelbare opwek

Met deze maatregel gaan we op de juiste plekken en op de juiste momenten extra stroomproductie realiseren. Dat kan bijvoorbeeld als een tuinder zijn warmtekrachtkoppeling aanzet of met de inzet van grote batterijen. We vragen bestaande en nieuwe grootverbruikers of ze willen helpen. In het uiterste geval, als we niet op andere manieren regelbare opwek kunnen realiseren, onderzoeken we de mogelijkheid om zelf generatoren in het net te plaatsen. Zo houden we het net veilig en blijft er ruimte om ook aan de groeiende energiebehoefte te voldoen.

Wanneer gaat dit spelen?
In het tweede kwartaal van 2025 contracteren van marktpartijen.

Lees meer over de inzet van regelbare opwek

3) Netbelasting tijdelijk vergroten

We gebruiken in onze netten en stations bepaalde grenzen om een max hoeveelheid elektriciteit te transporteren. Met deze maatregel onderzoeken we of we de grenzen kunnen verleggen, waardoor we nog meer elektriciteit kunnen transporteren. Het is belangrijk dat we dit goed onderzoeken, want als we teveel elektriciteit over het net transporteren kan er bijvoorbeeld een kabel of station kapot gaan waardoor er een stroomstoring ontstaat. Dit onderzoek voeren we samen uit met netbeheerder TenneT en de veiligheidsregio.

Wanneer gaat dit spelen?
Risico inventarisatie en besluitvorming in 2024. Effectueren vanaf eerste kwartaal 2025.

4) Netondersteunende opslag

We bewegen naar een nieuw energiesysteem, waarin we voor onze energievoorziening steeds meer afhankelijk zijn van de natuur; of de zon schijnt en hoe hard het waait. Dat betekent dat er per dag verschillen zijn in de hoeveelheid energie die beschikbaar is. Batterijen passen goed bij het nieuwe energiesysteem, omdat ze kunnen helpen om tekorten of overschotten aan energie op te vangen. Als er veel duurzame energie opgewekt wordt, kunnen batterijen dat tijdelijk opslaan. Andersom, als er weinig duurzame energie opgewekt wordt, kan de energie die eerder in batterijen is opgeslagen gebruikt worden. Batterijen kunnen op die manier helpen om netcongestie (= drukte op het elektriciteitsnet) te verminderen, maar ze kunnen ook bijdragen aan het probleem. Als batterijen altijd direct laden als ze leeg zijn en niet wanneer de zon volop schijnt, bijvoorbeeld, kunnen ze de netcongestie juist verergeren. Daarom sluit Stedin alleen nog batterijen aan op het net met de afspraak dat ze helpen de drukte op het net te voorkomen.

Wanneer gaat dit spelen?
n.t.b. (beperkt effect in Utrecht)

5) Begrenzen transportcapaciteit op landsgrenzen

Dit is een vrij technische maatregel, die momenteel juridisch dichtgetimmerd is. Toch gaat netbeheerder TenneT, verantwoordelijk voor het landelijke hoogspanningsnet, onderzoeken of we de zogenaamde ‘70%-regel’ kunnen openbreken. Die Europese regel verplicht TenneT om 30% van de ruimte op het hoogspanningsnet te reserveren voor uitwisseling van elektriciteit met onze buurlanden, België en Duitsland. Als we dat percentage wat mogen verlagen, ontstaan extra ruimte op het net dat kan worden gebruikt voor transport binnen de landsgrenzen; dus voor nieuwe of zwaardere aansluitingen.

Wanneer gaat dit spelen?
n.v.t. voor Utrecht

6) Congestiemanagement voor bedrijven

De congestie voor afname in Utrecht wordt veroorzaakt door een grote hoeveelheid nieuwe aanvragen voor grootverbruikers, ontwikkelingen in warmtepompen en elektrisch vervoer bij kleinverbruikers en geplande woningbouw. Verbruiken klanten veel elektriciteit tegelijkertijd? Dan ontstaan er piekmomenten.

Bestaande klanten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de lokale balans tussen vraag naar stroom en het aanbod ervan, door het reduceren van verbruikspieken. Doordat bedrijven tijdelijk minder elektriciteit afnemen (of juist meer terugleveren) kan het net op piekmomenten worden ontlast. Dit noemen we congestiemanagement. Partijen ontvangen hiervoor een financiële vergoeding. In de eerste fase van congestiemanagement is deelname vrijwillig. Een volgende stap is verplichte deelname aan congestiemanagement.

Wanneer gaat dit spelen?
Klanten zijn in de eerste helft van 2024 benaderd met het verzoek op zoek te gaan naar flexibel vermogen. We hebben hiervoor meerdere telefonische en fysieke gesprekken gevoerd met CSP’s, brancheorganisaties en ruim 2.700 grootverbruikklanten. De resultaten hiervan zijn te lezen in dit rapport. Deze grootschalige zoektocht naar flexibel vermogen heeft te weinig opgeleverd om de overbelasting van het stroomnet te verminderen. Op 15 november 2024 kondigden we daarom in de provincie Utrecht de volgende fase van congestiemanagement af: verplichte deelname. Dit geldt voor grootverbruikklanten met een gecontracteerde aansluiting van 3 MW of meer. 

Lees meer over congestiemanagement voor bedrijven

7) Net-efficiënte installaties bestaande bouw

Een deel van de groei van de elektriciteitsvraag op is een gevolg van het elektrificeren, ofwel aardgasvrij verwarmen. Huizen en gebouwen elektrificeren in rap tempo. Cv-ketels maken plaats voor warmtepompen. Dat is goed nieuws voor de verduurzaming van ons land, maar het gaat momenteel zo snel dat problemen ontstaan op het elektriciteitsnet. Door in deze fase van de energietransitie lastige keuzes te maken, kunnen we het net zo min mogelijk belasten. Daarom is het advies voor bestaande huizen en gebouwen: kies voorlopig voor hybride warmtepompen, boven een volledig elektrische. De hybride variant verbruikt immers minder elektriciteit. Daarnaast zien we het belang van het slim instellen van warmtepompen en elektrische installaties om zo het elektriciteitsverbruik te beperken.

Wanneer gaat dit spelen?
Piekreductie maatschappelijk vastgoed gestart met pilot, doorvoer per 2025. Onderzoek verbetering aansturing (hybride) warmtepompen en subsidie-aanpassing in 2024, doorvoer per 2026.

Lees meer over net-efficiënte installaties

8) Netbewuste nieuwbouw

De woningbouwopgave in ons land is enorm. Er moeten heel veel extra huizen bij. Doordat het net op steeds meer plekken vol zit, is het niet altijd vanzelfsprekend dat een nieuwbouwproject een elektriciteitsaansluiting kan krijgen. Wat nou als de nieuwbouwwijk bijna geen elektriciteit van het net vraagt en ook zo weinig mogelijk teruglevert? Netneutrale nieuwbouw, noemen we dat. Op verschillende plekken in het land worden zulke wijken al gebouwd en leren we hoe dit zo efficiënt mogelijk werkt, zoals de pilot in Merwede-Kanaalzone in Utrecht. Maar denk bijvoorbeeld ook aan projecten waarbij door de netbeheerder van tevoren een maximale hoeveelheid netcapaciteit beschikbaar wordt gesteld. Dit stimuleert de projectontwikkelaar om creatieve oplossingen te zoeken en de nieuwe wijk zo netbewust mogelijk te ontwerpen. Denk bijvoorbeeld aan publieke laadpleinen waar netbewust laden (laden buiten de spitsuren) de norm is of gezamenlijke opwek door middel van zonnepanelen op de gevel.

Wanneer gaat dit spelen?
Pilot loopt in 2024 en kan per 2025 worden uitgerold, afhankelijk van beschikbare ruimte op het net en prioriteringskader.

Lees meer over netbewuste nieuwbouw

9) Netbewust laden van elektrische voertuigen

Elektrische auto’s vragen veel van het elektriciteitsnet, zeker als ze worden opgeladen tijdens de uren dat het erg druk is. Maar elektrisch laden is heus niet alleen deel van het probleem; het kan ook onderdeel zijn van de oplossing voor het drukke elektriciteitsnet. Als we ons elektrische wagenpark slim gebruiken, wordt ons energiesysteem flexibeler. Door publieke laadpalen tijdens de spits op het net (tussen 16:00 en 21:00 uur) op pauze te zetten, ontstaat ruimte voor andere dingen. Elke publieke paal die tussen die uren niet laadt, is gelijk aan één nieuwe woning die op het net aangesloten kan worden. Als we de palen zo inregelen dat dat automatisch gebeurt, is je auto gewoon de volgende ochtend vol en klaar voor vertrek én we hebben weer een stukje ruimte op het net. Win-win. Voor uitzonderingen en noodsituaties bestaat altijd de mogelijkheid tóch te laden.

Wanneer gaat dit spelen?
Vanaf het derde kwartaal 2024

Lees meer over netbewust laden

10) Wachtrijen voor kleinverbruik aansluitingen

Met het maatregelenpakket zetten we alles op alles om te voorkomen dat er wachtlijsten ontstaan voor nieuwe huizen en kleine bedrijven. Als we allemaal ons steentje bijdragen creëren we samen ruimte op het net. Mochten de maatregelen niet het gewenste effect hebben, worden dergelijke wachtlijsten die nu al voor grote bedrijven bestaan ook een reële en extreem vervelende consequentie voor consumenten en kleinverbruikers. Helaas zullen nieuwe aanvragen voor bijvoorbeeld het verzwaren van de aansluiting of een nieuwe dan op een wachtlijst komen te staan.

Wanneer gaat dit spelen?
Eind 2024 ijkmoment en besluitvorming

gerelateerde onderwerpen